1. Өзін өзі білген ер бақытты,
Өзін өзі билеген ел бақытты.
Счастлив джигит, себе цену знающий,счастлив народ, сам собой правящий,
2. Су жүрген жер береке,
Ел жүрген жер мереке.
Где вода – там достаток,
Где народ – там праздник.
3. Айна айна емес, халық айна.
Зеркало правды – народ.
4. Халық қартаймайды,
Қара жер қартаймайды.
Народ, как и земля, старостине знает
5. Халыққа қарсы жүру –
Ағысқа қарсы жүзу.
Против народа идти – противтечения плыть.
6. Көппен көрген ұлы той.
Пережитое вместе с народом– великий праздник.
7. Халық қатесіз сыншы.
Народ – безошибочный судья.
8. Халық – дана. Народ – мудр.
9. Берекені көктен тілеме
Бірлігі мол көптен тіле.
Не ищи благодати на небе, ищиее в единстве народа.
10. Көптің қолы көкке жетеді.
Народ подтянется – до небадотянется.
11. Көптен қулық артылмас.
Народ хитростью не проведешь
12. Ел артындағы шаң жұтады,
Ел алдындағы май жұтады.
Идущий во главе народа масло глотает,
отставший от народа пыль глотает
13. Елге дұшпан жерге сыймас,
Жерге дұшпан елге сыймас.
Врагу народа на земле нет места,
врагу земли среди народа нет места.
14. Жер шежіресі – ел шежіресі.
История земли – это историянарода.
15. Халық қаһары қамал бұзар.
Гнев народа крепости разбивает.
16. Көп тепкен жерден қол шығады.
Где народ топнет, там озеробудет.
17. Жол жолға жалғасады,
Ел елге жалғасады.
Дорога с дорогой сходится,
народ с народом сходится.
18. Тай тулап үйірінен шықпас.
Как бы не бесился жеребенок,
от табуна не уйдет.
19. Елін сатып асаған,
Екі күн-ақ жасаған.
Кто брюхо набил, предав свой народ,
тот двух дней не проживет.
20. Елден безген көмусіз қалар.
Бежавший от народа, безпогребения остается.
21. Жалғыз жүріп жол тапқанша,
Көппен бірге адас.
Лучше блуждать вместе с народом,
чем находить дорогу одному.
22. Халық сүймес,
Халық сүйген –
Суға батпас, отқа күймес.
Любимец народный не горит в огне,
не тонет в воде.
23. Атыңнан айрылсаң да,
Ер-тоқымыңнан айрылма.
Қатыныңнан айрылсаң да,
Қазан-ошағыңнан айрылма.
Қазан-ошағыңнан айырылсаң да,
Халқыңнан айрылма.
Лишившись коня, седло не бросай;
лишившись жены, очаг свой не покидай; лишившись очага, народ свой не покидай.
24. Қасықпен көлді құрта алмайсың,
Қастықпен елді құрта алмайсың.
Ложкой море не вычерпаешь,силой народ не покоришь.
25. Атаңның баласы болма,
Адамның баласы бол.
Не будь сыном отца, будь сыномнарода.
26. Қара жерді жамандама,
Қайтып сонда барарсың.
Қауым елді жамандама,
Қарғысына қаларсың.
Не брани землю – сам в нее попадешь,
не брани народ – проклят будешь.
27. Қөптен бақыт құтылмас.
Счастье от народа не уйдет.
28. Елде түлкі аштан өлмес.
Среди людей и лиса с голодане сдохнет.
29. Көп күлкісі күннен де жылы.
Улыбка народа солнца теплей.
30. Елді сыйлағаның - өзіңдісыйлағаның.
Уважать народ – себя уважать.
31. Елдің көзі елу.
У народа пятьдесят глаз.
32. Ел құлағы – елу.
У народа пятьдесят ушей.
33. Қатардан ассаң да,
Халықтан аспақ жоқ.
Умней товарищей быть можно,
мудрей народа быть не дано.
34. Кеңесті елде кек болмас.
Среди спаянного народа вражденет места.
35. Көпті сөккен көгермес.
Хулящему свой народ – счастьянет.
36. Көп іздеген көмбе үстіненшығады.
Что миром ищется – мигомсыщется.
37. Көптің қолы ұзын.
У народа руки длинные.
38. Көл толқыса – жар құлайды,
Көп толқыса хан құлайды.
Озеро разбушуется – берега смоет,
народ поднимется – хана свергнет.
39. Халық айтпайды,
Халық айтса, қалт айтпайды.
Народ попусту не скажет,
если что скажет, то дело.
40. Өзге елге ұл болғанша, өзеліңе құл бол.
Чем быть сыном чужого народа,
лучше быть слугой своего народа.
41. Аздің азаншысы болғанша,
Көптің қазаншысы бол.
Чем десятком людей руководить,
лучше для сотни людей кашу варить.
42. Халық аузына қақпақ қойыпболмас.
Народу рот крышкой не закроешь
43. Құдайға жазсаң жаз, көпкежазба.
Бога проклинай, на народ несерчай.
44. Бестің басы болғанша, алтыныңаяғы бол.
Чем быть главой пяти человек,
лучше быть слугой шести человек.
45. Құдай қарғысынан халық қарғысықаһарлы.
Кара народная кары божьейстрашней.
46. Көпке тентек – құдайға шет.
Не милый народу и богу не мил.
47. Көптен қоян құтылмас.
От толпы и заяц не убежит
48. Көп түкірсе көл болады.
Народ плюнет – озеро будет
49. Ел аузына елек қойып болмас.
Народу в рот сито не подставишь.
50. Көптік қайда болса,
Тоқтық сонда болады.
Где народ, там достаток.
51. Көптің көзі көреген, қолыбереген
У народа глаза зоркие, а рукищедрые
52. Көп алғысы көгертер.
Благодарность народа – есть благодать.
53. Көзсіз күнелтсең де,
Көпсіз күнелте алмайсың.
Без глаз еще проживешь, без людей не проживешь