Ел ұлсыз болмас,
Жер гүлсіз болмас.
Нет земли без цветов, а народа без героев.

Батыр туса – ел ырысы,
Жаңбыр жауса – жер ырысы.
Дождь пойдет – земле счастье,
батыр родится – народу счастье.

Еліңді сүйсең, ерлік істейсің.
Любовь к родине героизм рождает.

Қылышты қорқақты
Сойылды батыр соғып алады.
Батыр с дубинкой труса с саблей одолеет.

Батырға оқ дарымайды
Батылға жау жоламайды.
Батыра пуля не берет, храброго враг сторонится.

Жауынгерге жара да жарасады.
Воина и раны красят.

Қаһарлы қамал бұзады.
Крепости покоряются отважным.

Малы жоқ деп, ерден түңілме.
Шөбі жоқ деп, жерден түңілме
Не отступайся от земли,
если и скудна она;
не отступайся от джигита,
если и беден он.

Ел үмітін ер ақтар,
Ер атағын ел сақтар.
Надежды народа джигит оправдает,
славу джигита народ оберегает.

Ер жігіт елі үшін туады,
Елі үшін өледі.
Герой рождается на счастье народу и умирает за народ.

Тізерлеп жүріп күнелткеннен,
Тік жүріп өлген артық.
Чем ползая жить, лучше стоя умереть.

Қорқақтың қатыны болғанша,
Батырдың жесірі бол.
Чем быть женой труса,
лучше быть вдовой храбреца.

Ерліктің шарты - өзіне сенгендік
Закон мужества – верить в себя.

Шапшаң жүргенге шаң жұқпас.
К быстро идущему пыль не пристает.

Шын орақшы орақ таңдамайды,
Шын батыр құрал таңдамайды.
Настоящий косарь косу не выбирает,
настоящий батыр – оружие.

Қара бет болып қашқаннан,
Қайрат көрсетіп өлген артық.
Чем с позором бежать, лучше геройски умереть.

Айлалы батыр алдырмас.
Ловкого батыра силой не возьмешь.

Ер жігітке өлім бар да, қорлық жоқ.
Для героя смерть есть, позора – нет.

Ер жігіт үйде туып түзде өлер.
Джигит рождается дома, умирает на поле боя.

Ерлік өлім – ерді көбейтеді.
Героическая смерть ряды героев умножает.

Ер сасқанда белгілі,
Ат шапқанда белгілі.
Джигит познается в беде,
добрый конь – на скачках.

Алыс жол атты сынайды,
Ауыр жол ерді сынайды.
Дальняя дорога – испытание коню,
тяжкий путь – испытание джигиту.

Ер жігіттің екі сөйлегені - өлгені.
Джигиту чем дважды обещать,
лучше раз умереть.

Батырға таяқ та – жарақ.
Батыру и палка оружие.

Үйде шешен – дауға жоқ,
Үйде батыр – жауға жоқ.
Дома речистый для спора не гож,
дома храбрый для битвы не гож.

Отызында орда бұзбасаң,
Қырқында қырып келдім дегеніңе ешкім сенбейді.
Если в тридцать ничего не совершил,
в сорок не поверят твоим подвигам.

Жауға жаныңды берсең де,
Сырыңды берме. Жизнь врагу отдай, но тайны не выдавай.

Алыссаң атаң да болса жық.
Если схватился, и отца родного вали с ног.

Жалғыз атты жарыстан қалмас.
Имеющий единственную лошадь
скачек не пропускает.

Жығылсаң нардан жығыл.
Коли падать – падай с верблюда.

Атың арақ болса, бір шап,
Отының аз болса, бір жақ.
Конь худой – проскачи раз, да во весь опор;
дров мало – разожги раз, да пожарче.

Ат басына күн туса,
Ауыздығымен су ішер.
Ер басына күн туса,
Етігімен су кешер.
Конь при нужде в удилах воду пьет,
джигит при нужде в сапогах реку перейдет.

Жау жоқта батыр көп,
Дау жоқта ақыл көп.
Когда в уме спроса нет, умников много;
когда опасности нет, храбрецов много.

Отқа салып ерітсең де,
Алтын сірә жез болмас.
Аяққа шұлғау қылсаң да,
Асыл жібек бөз болмас.
Кинь золото в огонь – оно медью не станет;
парчу порви на портянки – она холстиной не станет.

Батырдың атын жау шығарады,
Шешеннің атын дау шығарады.
Имя оратора спор выявляет,
имя батыра враг называет.